॥ શ્રી સ્વામિનારાયણો વિજયતે ॥
ભગવાન સ્વામિનારાયણનાં
॥ વચનામૃત ॥
લોયા-૧૨: છ પ્રકારના નિશ્ચયનું, સવિકલ્પ-નિર્વિકલ્પ નિશ્ચયનું
મહિમા
યોગીજી મહારાજ કહે, “સોળ આની સત્સંગ શું? લોયા ૧૨ વચનામૃત સિદ્ધ કરે (તે).”
[બ્રહ્મસ્વરૂપ યોગીજી મહારાજ: ૨/૫૬૦]
Yogiji Mahārāj said, “What is sol ānī (100% - 16 ānā makes one full rupee) Satsang? It is the perfection of Vachanāmrut Loyā 12.”
[Brahmaswarup Yogiji Mahārāj: 2/560]
મહિમા
યોગીજી મહારાજ કહે, “લોયા ૧૨ પ્રમાણે છેલ્લો ઉત્તમ નિર્વિકલ્પ નિશ્ચય થાય ત્યારે સત્સંગ જેવો છે તેવો થયો જાણવો.”
[બ્રહ્મસ્વરૂપ યોગીજી મહારાજ: ૨/૫૬૫]
Yogiji Mahārāj said, “If one develops uttam nirvikalp nishchay (the highest level of conviction) as per Vachanāmrut Loyā 12, then one’s Satsang has been perfected.”
[Brahmaswarup Yogiji Mahārāj: 2/565]
મહિમા
યોગીજી મહારાજ કહે, “અષ્ટાવરણે સહીત કોટાનકોટી બ્રહ્માંડ જેનાં રોમરોમ પ્રત્યે ઊડતા ફરે છે, એવું પુરુષોત્તમ નારાયણનું ધામરૂપ જે અક્ષર, તે રૂપે પોતે રહ્યો થકો પુરુષોત્તમ નારાયણનું ભજન કરે, તેને ઉત્તમ નિર્વિકલ્પ નિશ્ચયવાળો ભગવદ્ભક્ત જાણવો. એમ લોયાના ૧૨ના વચનામૃતમાં કહ્યું છે. તે સિદ્ધ થાય તો બેડો પાર. આવો ભક્ત થાય તેની બધી વાત છે. તેવા સૌને બનાવવા છે. અક્ષરરૂપની ડીગ્રી આપવી છે.”
[બ્રહ્મસ્વરૂપ યોગીજી મહારાજ: ૪/૬૪૧]
Yogiji Mahārāj said, “One possessing the highest level of ‘nirvikalp faith’ realizes that countless millions of brahmānds, each encircled by the eight barriers, appear like mere atoms before Akshar. Such is the greatness of Akshar, the abode of Purushottam Nārāyan. One who worships Purushottam realizing oneself to be aksharrup can be said to possess the highest level of ‘nirvikalp faith’. Such has been described in Vachanāmrut Loyā 12. If that is perfected, then there is nothing left to achieve. This talk is so that one can become such a devotee. We want all to become as such. We want to give the degree of aksharrup to all.”
[Brahmaswarup Yogiji Mahārāj: 4/641]
નિરૂપણ
પ્રશ્ન: “અક્ષરરૂપ થવું તેમાં દેહ કેવી રીતે નડે છે? અને દેહભાવ ટાળવો કેમ?”
યોગીજી મહારાજ કહે, “લોયાના ૧૨મા વચનામૃત પ્રમાણે પોતાને જ અક્ષર માને. ‘હું ગુણાતીત થયો, પછી મારે દેહભાવ ક્યાંથી હોય?’ આ સમજણ કરવાની છે. દેહભાવ કાઢી આત્મભાવ કરવો. તે સમાગમથી થાય. પછી બધાને ગુણાતીત જ દેખે. મહાસાગરમાં બેઠો હોય તે જળ જ દેખે. મુખ્ય મુદ્દો એ કે સત્પુરુષમાં જોડાઈએ તો દેહભાવ નીકળે. સંબંધવાળા સૌમાં દિવ્યભાવ રાખવો. ‘એ કરીને આવ્યા છે ને આપણે કરવાનું બાકી છે’ એમ સમજવું, તે દેહભાવ ગયો. આજ્ઞાએ કરીને દુકાને બેસો તેમાં દેહભાવ નથી; કારણ અંતઃકરણ શુદ્ધ છે.”
[યોગીવાણી: ૨૫/૩૩]
Question: “How is the body an obstacle in becoming aksharrup? How can we eradicate our attachment to the body (dehbhāv)?”
Yogiji Mahārāj answered, “As per Vachanāmrut Loyā 12, one should believe themselves to be Akshar. One needs to cultivate the understanding: ‘I have become gunātit, so how can I still be attached to this body?’ One should eradicate the attachment to one’s body and identify one’s self as the ātmā (ātma-bhāv). That is possible by associating with the Satpurush. Thereafter, one will perceive everyone as gunātit, just as one who is in the midst of the vast ocean only sees water everywhere. The key point here is that by attaching oneself to the Satpurush, one’s attachment to the body is eradicated. One should maintain divyabhāv towards all who are associated with God and his Sadhu. By understanding that they have already accomplished their spiritual tasks whereas I still have to, the attachment to one’s body will be eradicated. If you sit in your shop due to an āgnā, then that is not an attachment to one’s body because your antahkaran is pure.”
[Yogi Vāni: 25/33]
નિરૂપણ
યોગીજી મહારાજ કહે, “સોળ આની સત્સંગ એટલે શું? પ્રથમ તો નાહવું, ધોવું, પૂજાપાઠ કરવા, પવિત્રપણે રહેવું તે ચાર આના સત્સંગ. પણ તેમાં ઇન્દ્રિયો ચોરી કરી જાય. દસે ઇન્દ્રિયો જ્યારે સાચે માર્ગે ચાલે ને કોઈ વિષયને આકારે ન થાય, ત્યારે આઠ આના સત્સંગ. ચાર અંતઃકરણ – મન, બુદ્ધિ, ચિત્ત, અહંકાર, તેમાં મન ભગવાનનો ઘાટ કર્યા કરે, બુદ્ધિ ભગવાનનો નિશ્ચય કરે, અહંકાર ‘હું ભક્ત છું’ એમ અહંપણું ધરે અને ચિત્ત ભગવાનનું ચિંતવન કરે, તો એ ચાર વાનાં સિદ્ધ થાય અને ત્યારે બાર આના સત્સંગ થયો કહેવાય. સોળ આના સત્સંગ કેવી રીતે થયો કહેવાય? લોયાના ૧૨મા વચનામૃતમાં મહારાજે તેનું રૂપ કર્યું છે: ‘અષ્ટાવરણેયુક્ત એવાં જે કોટાનકોટિ બ્રહ્માંડ જેના રોમમાં રહ્યાં છે, એવું ધામરૂપ અક્ષર તે રૂપે પોતે રહ્યો થકો પુરુષોત્તમ નારાયણની ઉપાસના કરે તેને નિર્વિકલ્પ નિશ્ચય કહીએ.’ એમ મહારાજે કહ્યું. હવે આઠ આવરણ પાર અક્ષરધામ, એ રૂપે આપણે રહેવાનું છે, ને પછી ભગવાનને અખંડ ધારવા ત્યારે સોળ આના સત્સંગ થયો, નિશ્ચય પૂરો થયો.”
[યોગીવાણી: ૧૯/૨૪]
Yogiji Mahārāj said, “What is 100% satsang? First, washing, bathing, doing pujā, and maintaining purity is quarter satsang. But the indriyas cheat us. Therefore, when all ten indriyas walk on the right path and do not become immersed in the vishays, that is one-half satsang. From the four antahkarans - man (mind), buddhi, chitt, ahamkār - the mind thinks only of God, the buddhi has the conviction of God, the ahamkār believes ‘I am a devotee of God’, and the chitt only contemplates on God - when these four are achieved, that is considered three-quarters satsang.
“What is 100% satsang? Mahārāj has explained this in Vachanāmrut Loyā 12: ‘One possessing the highest level of nirvikalp faith realizes that countless millions of universes, each encircled by the eight barriers appear like mere atoms before Akshar. One who worships Purushottam realizing oneself to be Akshar can be said to possess the highest level of nirvikalp faith.’ Now one must live understanding oneself to be Akshar - the divine abode of God which transcends the eight barriers - and constantly behold God; only then has one attained 100% satsang and one has developed complete conviction of God.”
[Yogi Vāni: 19/24]
નિરૂપણ
તા. ૨૮/૫/૧૯૫૯, રાજકોટમાં અદાની દેરીએ વાર્ષિક યુવાસંમેલનમાં યોગીજી મહારાજ કહે, “ભગવાનનું ધામ ગુણાતીત છે, જીવને ગુણાતીત કરવા છે. જીવદશામાંથી બ્રહ્મદશામાં દાખલ કરવા એ સિદ્ધાંત. ગુણાતીત કૉલેજમાં દાખલ થઈ ગયા. ગરીબને શેઠ થવું હોય તો કેમ પ્રયત્ન કરવો? પણ શેઠને ઘરે જન્મ લે તો શેઠ થઈ જાય. તેમ આપણે ગુણાતીત કેમ થવું? તે ગુણાતીત આપણા શેઠ છે. તેને ઘરે જન્મ લઈ લેવો, તો ગુણાતીત થઈ જાય. એનો ખુલાસો લોયા-૧૨ના વચનામૃતમાં છે. ગુણાતીતરૂપ, ધામરૂપ પોતે રહ્યો થકો પુરુષોત્તમની ઉપાસના કરે એમ મહારાજ કહે છે. નિર્વિકલ્પ નિશ્ચય માગીએ છીએ, પણ વર્તીએ નહીં તો શું કામનું? સોળ આની સત્સંગ શું? લોયા ૧૨ વચનામૃત સિદ્ધ કરે. પછી બધાયનો મહિમા સમજાય.”
[બ્રહ્મસ્વરૂપ યોગીજી મહારાજ: ૨/૫૫૯]
May 27, 1959, Rājkot. At Krishnaji Adā’s shrine in Rajkot, during the annual youth convention, Yogiji Mahārāj said, “God’s abode is gunātit (transcends the gunas) and we want to make all the jivas gunātit. The principle is to admit the jivas from the state of the jiva to the state of Brahman. We have been admitted to the Gunātit College. How can a poor man become a great merchant? But if he takes birth at a merchant’s house, he can become one. How can we become gunātit? We should take birth in their house, so we become gunātit. That is reveaded Vachanāmrut Loyā 12. Mahārāj says one should offer upāsanā to Purushottam identifying oneself with Gunātit, the abode of God. We ask for the highest level of nirvikalp faith (referring to Premānand Swāmi’s prārthanā: ‘Nirvikalp uttam at nishchay tav Ghanshyām...’) but if we do not behave that way, what is the point? What is 100% satsang? One who perfects Vachanāmrut Loyā 12. Then he understands everyone’s glory.”
[Brahmaswarup Yogiji Mahārāj: 2/559]
નિરૂપણ
કોઈકે પ્રશ્ન પૂછ્યો, “ઉત્તમ નિર્વિકલ્પ નિશ્ચય કેમ દૃઢ થતો નથી?”
યોગીજી મહારાજ કહે, “સંતસ્વામી ઉત્તર કરશે.”
સંતસ્વામી કહે, “દેશકાળ સારા હોય ને ઉત્તમ અનુભવી વક્તા હોય ને ઉત્કૃષ્ટ શ્રદ્ધાવાળો જીવ હોય તો દેહ છતાં જ થઈ જાય.”
ત્યારે યોગીજી મહારાજ કહે, “યથાર્થ ઉત્તર થયો, પણ તેનું રહસ્ય શું સમજ્યા? તે કહો.” પછી પોતે જ બોલ્યા, “શાસ્ત્રીજી મહારાજ જેવા પુરુષ મળ્યા ને જાણ્યા તે તો સમજાયું; પણ તેમને મન સોંપાયું નહીં તેથી મોટો અંતરાય રહી ગયો ને કસર રહી જાય છે. માટે સમ્યક્ પ્રકારે જો ગુરુચરણે મન સોંપાય, તો મોટાપુરુષ ઉત્તમ નિર્વિકલ્પ નિશ્ચય દૃઢ કરાવી દે તેમાં શંકા નથી. પછી તેને અખંડ કેફ વર્તે; શાંતિ, સુખ ને આનંદના જ ફુવારા ઊડે; ને પ્રકૃતિપુરુષ સુધીનું કાર્ય નમાલું બની જાય, તે સામી દૃષ્ટિય ન કરે, તેવા કરી દે. મન ન સોંપે તો સ્થિતિ ક્યાંથી થાય. માટે મોટા પાસેથી આ ઉત્તમ વાત દૃઢ કરી લેવાની છે. આ જ્ઞાનમાર્ગ એટલે સંતને વચને જ પ્રવૃત્તિ કરવાની ને જાણપણું રાખી વર્તવું, એ અઘરું છે. તો ખબરદાર થઈ મંડી પડવું.”
[બ્રહ્મસ્વરૂપ યોગીજી મહારાજ: ૩/૫૩૯]
Someone asked, “Why can we not make the highest level of nirvikalp faith firm?”
Yogiji Mahārāj replied, “Sant Swāmi will provide the answer.”
Sant Swāmi explained, “If circumstances are favorable, if the speaker is highly experienced, and the jiva possesses outstanding faith, then it can be achieved in this very birth.”
Yogiji Mahārāj then said, “That is the correct answer, but did you understand the underlying meaning? Explain that.”
Then he himself said, “It is clear that we met a Purush like Shāstriji Mahārāj and know him; but one has not surrendered his mind, so he has distanced himself and has deficiency remain. Therefore, if one can totally surrender their minds at the feet of the guru, then the Motā-Purush can make firm the highest level of nirvikalp faith in him. There is no doubt in that.
“Then he forever behaves enthusiastically; only fountains of peace, happiness and joy would flow; and all of creation up to Prakruti-Purush would become insignificant, such that his attention is not drawn towards it. Motā-Purush can make you like that. If one does not surrender one’s mind, then how can one attain such a state? Therefore, we need to make this principle firm from the Motā-Purush. This path of knowledge entails that we engage in activity according to his commands and behave with awareness. This is difficult. We should carry on with determination.”
[Brahmaswarup Yogiji Mahārāj: 3/539]
ઇતિહાસ